Thủy tùng nằm trong danh sách đỏ của Việt Nam, được xếp vào loại cổ thực vật sắp tuyệt chủng. Gỗ thủy tùng có giá trị thẩm mỹ cao, đường vân sắc nét, màu sắc độc đáo và đặc biệt tỏa ra mùi thơm mát dễ chịu. Chính vì những ưu điểm trên và tính khan hiếm khiến cho giá của thủy tùng rất vô cùng, khó có thể định giá được. Thủy tùng cũng đang được rất nhiều đại gia đam mê nghệ thuật, đồ gỗ, đồ cổ, phong thủy săn đón, sẵn sàng chi nhiều tiền để sở hữu sản phẩm làm từ gỗ thủy tùng chất lượng.

(Nguồn ảnh: vov.vn)

1. Tìm hiểu về cây thủy tùng

• Cây gỗ thủy tùng còn gọi là thông nước, có tên khoa học là Glyptostrobus pensilis.
• Cây thủy tùng là cây gỗ trung bình đến to, có thân cao đến 30 m hoặc hơn, đường kính thân 0,6 - 1 m. Vỏ cây dày, hơi xốp, màu xám, nứt dọc.
• Cây có đặc điểm không bị ngập do có rễ khí sinh, rễ mọc đều sang bên, cao 30cm, mọc lan xa cách gốc tới 6 - 7 m.
• Cây rụng lá, có tán hình nón hẹp. Lá có 2 dạng: cành dinh dưỡng có hình dùi, dài 0,6 - 1,3 cm, xếp thành 2-3 dãy và rụng vào mùa khô và cành sinh sản có hình vảy, dài 0,4 cm, không rụng. Nón đơn tính, cùng gốc, mọc riêng rẽ ở đầu cành.
• Quả của thủy tùng không có hạt rất ít gặp cây thủy tùng con tái sinh dưới tán rừng. Trong tự nhiên, cây thủy tùng con mọc ra từ cây mẹ rất dễ chết. Hiện đã có nhiều nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp nhân giống nhân tạo với hy vọng cứu sinh loài gỗ quý hiếm này nhưng vẫn chưa thành công.
• Phần gỗ đẹp và chất lượng của thủy tùng là thân cây và nhánh cây, đây là nơi tập trung hết lượng tinh dầu, chính điều này tạo ra giá trị và chất lượng của gỗ. Phần gốc và rễ chứa rất ít tinh dầu, chất lượng gỗ thường xốp, màu sắc không đẹp, ít vân, giá trị thấp.

Cây thủy tùng trên 700 năm tuổi tại khu bảo tồn

2. Nguồn gốc - xuất xứ

Cây gỗ thủy tùng thường mọc ở những rừng đầm lầy nhiệt đới, rậm rạp, sình lầy, đọng nước. Hoặc nơi có đất feralit nâu đỏ, tầng dày, độ phì nhiêu màu mỡ.

Hiện nay trên thế giới chỉ có 3 nước còn ghi nhận loài này là Trung Quốc, Lào và Việt Nam.

(Nguồn ảnh: baodaklak.vn)

3. Gỗ thủy tùng thuộc nhóm mấy

Gỗ thủy tùng thuộc nhóm IA (trong danh mục nhóm gỗ Việt Nam), tiêu chuẩn của nhóm gỗ này là gỗ chắc, vân đẹp, thơm và có nguy cơ tuyệt trủng cao. Hiện nay, tại Việt Nam, thủy tùng cũng chỉ còn phân bố 2 quần thể tự nhiên ở Đắk Lắk với hơn 150 cây tại xã Ea Ral, huyện Ea H’leo, xã Ea Hồ, huyện Krông Năng và thị xã Buôn Hồ.

Từ khoảng 40 năm trở lại đây, không có cây non nào được phát hiện. Vì thế, thủy tùng không được phép khai thác cây mới và do nhà nước quản lý.

4. Gỗ thủy tùng có mấy loại?

Hiện nay, có 2 loại gỗ thủy tùng thông dụng là gỗ thủy tùng đỏ và gỗ thủy tùng xanh.

• Gỗ thủy tùng đỏ sống ở những nơi có môi trường khô ráo, vùng đất đỏ, đất feralit. Gỗ có màu đỏ, nâu sẫm, đường vân nhỏ, thỉnh thoảng có đốm sẫm màu.

• Gỗ thủy tùng xanh ngâm sâu dưới bùn đất, sình lầy, nước đọng hàng trăm năm nên rất khó khai thác. Môi trường ẩm đã khiến cho gỗ có màu xanh thẫm, tự nhiên như ngọc bích, vân gỗ đậm và sắc nét, uốn lượn mềm mại. Chính vì đặc điểm đặc biệt này nên gỗ thủy tùng xanh có giá thành rất cao.

5. Đặc điểm của gỗ thủy tùng

Gỗ thủy tùng có những ưu điểm mà hiếm có loại gỗ nào có được như :

• Thớ mịn, không mối mọt, chống cong vênh, càng dùng lâu năm độ mịn, bóng của gỗ càng cao.
• Màu sắc và vân gỗ độc đáo tựa như viên ngọc được chạm khắc tỉ mỉ. Có 2 dạng vân cơ bản là vân chuối có khoảng cách khá thưa và vân chỉ, nhỏ nằm sát nhau.
• Mang tính phong thủy tín ngưỡng, đem lại may mắn, tài lộc, xua đuổi tà ma, giúp gia đình có vượng khí tốt. Các sản phẩm chủ yếu như như trang sức, tượng phật, lục bình…
• Có lượng tinh dầu lớn, mùi thơm dễ chịu, lúc nào cũng tiết ra nhựa dù đã làm ra sản phẩm. Mùi thơm chính là đặc điểm để nhận biết với gỗ thủy tùng giả.
• Phần gỗ ở gốc không chứa tinh dầu nên rất nhẹ, phần gỗ trên thân chưa tinh dầu nhưng không tập trung nhiều. Còn phần gỗ trên cành chứa cực kỳ nhiều tinh dầu và rất nặng, cho nên đây cũng chính là phần có giá trị nhất của cây thủy tùng. Khác với các loại gỗ khác, thường phần gốc và thân là phần có giá trị nhất.

6. Giá gỗ thủy tùng là bao nhiêu?

Giá thành của gỗ thủy tùng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi thọ, loại gỗ, đường vân. Tuy nhiên hiện nay, do Nhà nước cấm khai thác gỗ thủy tùng, nguồn gỗ chủ yếu từ những cây khai thác trước khi bị cấm vẫn còn giữ lại hoặc trong quá trình người dân đi rừng, đi hồ nhặt được cành thủy tùng. Do tính chất khan hiếm nên giá thủy tùng khá vô cùng.

Một khúc gỗ nhỏ thủy tùng có giá từ 600.000 - 1.000.000 đồng/kg. Nhưng nếu khúc to thì giá không tính theo cân mà theo giá trị nhà chế tác có thể cảm được. Có những khúc gỗ cao 70 cm, đường kính 40 cm, giá lên đến 35 - 40 triệu đồng. Đối với những khúc to hơn giá có thể lên đến hàng trăm triệu đồng.

7. Cách nhận biết gỗ thủy tùng giả

Do gỗ thủy tùng giá trị cao, nên theo các chuyên gia trong ngành, trên thị trường có đến 70% là hàng giả. Gỗ thông lào thường được sử dụng để làm giả gỗ thủy tùng.

Gỗ thông lào sau nghi ngâm bùn, sơn PU, tạo vân, tạo màu thì giống y hệt thủy tùng nên rất khó để phân biệt. Tuy nhiên, các nghệ nhân khi sơn PU thủy tùng bao giờ cũng để lại phần đáy để tinh dầu tiết ra, tạo hương thơm đặc biệt của thủy tùng.

Do vậy, để nhận biết thủy tùng giả, chỉ cần kiểm tra phần đáy xem có để thô và có mùi thơm đặc trưng của thủy tùng không. Mùi thơm của thủy tùng có mùi chua nhẹ, còn gỗ thông lào có mùi hăng.

8. Gỗ thủy tùng có tác dụng gì?

Do giá trị cao nên gỗ thủy tùng thường được dùng làm đồ trang sức, đồ gỗ mỹ nghệ như vòng tay, lục bình, tượng phật… Một số gia đình có điều kiện kinh tế còn sử dụng sản phẩm bàn ghế, giường, sập..làm từ gỗ thủy tùng. Sau đây là một số sản phẩm nổi trội:

Bàn ghế gỗ thủy tùng

Rất ít người có thể sở hữu nội thất làm bằng gỗ thủy tùng như bàn ghế, sập, tủ vì giá thành rất cao, và hiện nay nguồn gỗ cũng khan hiếm. Những gia đình có đồ nội thất gỗ thủy tùng thường là sở hữu từ trước đây, trước khi thủy tùng bị cấm khai thác và trở nên khan hiếm.

Lục bình gỗ thủy tùng

Sản phẩm chủ yếu của gỗ thủy tùng là các đồ mỹ nghệ như: lục bình, tượng phật,... hoặc đồ trang sức mang lại may mắn, thịnh vượng cho người sử dụng.

Đồ trang sức gỗ thủy tùng

Tượng phật gỗ thủy tùng