Tinh bột và xenlulozơ khác nhau về cấu trúc phân tử. Cụ thể cấu tinh bột có cấu trúc mạch phân nhánh, trong khi đó xenlulozơ có mạch không phân nhánh. Ngoài ra hai chất này có thể khác nhau về thành phần, nguồn gốc cũng như tác dụng với cơ thể. Cùng Vietchem tìm hiểu sự khác nhau giữa tinh bột và xenlulozo qua nội dung bài viết sau đây.

1. Tinh bột và Xenlulozơ khác nhau về khái niệm

Tinh bột và xenlulozơ đều là các polisaccarit có công thức chung là (C₆H₁₀O₅)n. Chúng được coi là đồng phân của nhau về mặt công thức nguyên, nhưng sự khác biệt nền tảng nằm ở cấu trúc không gian của đơn vị monomer (monome) cấu tạo nên chúng.Khác biệt to lớn nhất giữa tinh bột và xenlulozơ chính là cấu trúc phân tử. Tinh bột có cấu trúc mạch phân nhánh, trong khi đó xenlulozơ thì không.

1.1. Tinh bột là gì?

Tinh bột (polisacarit carbohydrat) là thành phần cơ bản trong thức ăn giúp tạo ra năng lượng cho cơ thể. Tinh bột chứa hỗn hợp amilopecyin và amilozo theo tỷ lệ giao động (từ 80:20 đến 70:30). Tinh bột có nhiều trong các loại rau, củ, trái cây, hạt, ngũ cốc trong tự nhiên. Có thể kể đến các loại tinh bột tự nhiên như: Khoai lang, khoai tây, các loại đậu, lúa gạo, lúa mì, củ cải, ngô,... Các loại cây khác nhau sẽ cho lượng tinh bột, tính chất vật lý/hóa học khác nhau.

Có 2 loại tinh bột, bao gồm dạng đơn giản và phức tạp. Tinh bột đơn giản là dạng đã được tinh chế, loại bỏ chất xơ và chất dinh dưỡng tự nhiên. Loại tinh bột phức tạp có trong các loại thực phẩm chưa qua chế biến như ngũ cốc, đậu hạt, trái cây, rau củ,...

1.2. Xenlulozo là gì?

Xenlulozơ là chất rắn dạng sợi không mùi, không vị, có màu trắng, không tan trong nước và nhiều dung môi hữu cơ như: etanol, ete, benzen,… Và tan trong nước Svayde. Cơ thể người không thể tiêu hóa chất này do không có enzim thuỷ phân xenlulozo. Các loại động vật nhai lại có nhiều vi thuỷ phân trong ruột có thể chuyển hóa xenlulozo thành đường. Vì vậy xenlulozo là nguồn cung cấp cacbohidrat quan trọng trong thức ăn của các loại động vật ăn cỏ.

Lớp màng tế bào thực vật, trừ nấm được tạo nên bởi thành phần chính là Xenlulozo. Chất này được tạo thành trong cây xanh qua quá trình quang hợp ở thực vật là bộ khung của cây cối. Các loại thực vật chứa nhiều xenlulozo bao gồm: Bông (95 - 98%), gai, nứa, tre, đay (50 - 80%), gỗ lá rộng (40 - 50%).

2. Bảng so sánh tổng quan Tinh bột và Xenlulozơ

Để có cái nhìn trực quan hơn về sự khác nhau giữa Tinh bột và Xenlulozo bạn có thể tham khảo bảng sau:

Tiêu chí

Tinh bột

Xenlulozơ

Số CAS

9005-25-8

9004-34-6

Monomer

α-glucose

β-glucose

Liên kết

α-1,4 và α-1,6 glycosidic

β-1,4 glycosidic

Cấu trúc mạch

Amylose (thẳng, xoắn), Amylopectin (phân nhánh)

Mạch thẳng, không phân nhánh

Hình dạng

Dạng hạt, vô định hình

Dạng sợi, kết tinh

Độ tan (nước)

Không tan trong nước lạnh, tạo hồ trong nước nóng

Không tan trong nước và dung môi thông thường

Phản ứng Iot

Amylose cho màu xanh tím đặc trưng

Không có phản ứng

Tiêu hóa (người)

Tiêu hóa được (nhờ enzym amylase)

Không tiêu hóa được (thiếu enzym cellulase)

Nguồn gốc chính

Ngũ cốc, củ (gạo, khoai, ngô)

Gỗ, tre, bông

3. Tinh bột và xenlulozơ khác nhau về tính chất vật lý

Khác biệt to lớn nhất giữa tinh bột và xenlulozơ chính là cấu trúc phân tử:

• Tinh bột: Là hỗn hợp của hai loại polisaccarit: amylose (cấu trúc mạch thẳng, không phân nhánh, xoắn lò xo) và amylopectin (cấu trúc mạch phân nhánh).
• Xenlulozơ: Chỉ có một loại cấu trúc duy nhất là mạch thẳng, không phân nhánh, duỗi dài.

Tính chất vật lý của tinh bột và xenlulozơ:

Tính chất vật lý của tinh bột: Là chất rắn vô định hình, không tan trong nước nguội, màu trắng. Ở nhiệt độ nước ấm từ 65⁰C tinh bột chuyển thành dung dịch keo hay hồ tinh bột.

Tính chất vật lý của xenlulozơ: Xenlulozơ là chất rắn dạng sợi không mùi, không vị, có màu trắng, không tan trong nước và nhiều dung môi hữu cơ như: etanol, ete, benzen,… Và tan trong nước Svayde.

4. Tính chất hóa học của Tinh bột và Xenlulozo

Tinh bột và Xenlulozo còn có sự khác nhau về tính chất hóa học. Cụ thể:

4.1. Tính chất hóa học của tinh bột

Tinh bột có hai phản ứng hóa học cơ bản tiêu biểu nhất:

Phản ứng thủy phân

1. Thủy phân trong môi trường axit. Sau phản ứng thu được dung dịch có khả năng tráng bạc:

• (C6H10O5)n + nH2O —H+,t⁰—> nC6H12O6

1. Thủy phân nhờ enzim. Nhờ enzim α- và β - amilaza (có trong mầm lúa và nước bọt) tinh bột bị thủy phân thành dextrin (C6H10O5)x (x < n) rồi thành mantozơ. Mantozơ bị thủy phân thành glucozơ nhờ enzim mantaza.

Tác dụng với dung dịch iot

Tác dụng với dung dịch iot. Đây chính là phản ứng đặc trưng nhất của tinh bột

• Hồ tinh bột + dung dịch iot (I2) —> hợp chất màu xanh tím

Khi đun nóng, hợp chất màu xanh tím sẽ bị mất đi. Tuy nhiên nếu để nguội màu xanh tím sẽ xuất hiện lại.

4.2. Tính chất hóa học của Xenlulozo

Xenlulozo là một polisaccarit có phân tử khối rất lớn. Chúng có cấu trúc gồm nhiều gốc β-glucozơ liên kết với nhau tạo thành mạch kéo dài, không phân nhánh. Các mạc này hợp với nhau tạo nên một cấu trúc có cường độ co giãn cao và vững chắc.

Trong màng tế bào sơ khai, tập hợp nhiều phân tử xenlulozo thành các vi sợi có thể sắp xếp thành mạch ngang, mạch dọc, hoặc mạch thẳng. Các phân tử xenlulozơ được nối với nhau bởi liên kết b - 1,4 - glucozit, tạo thành từ vài nghìn đơn vị b - D - glucozo.

Xenlulozo có cấu trúc mạch không phân nhánh. Mỗi gốc C6H10O5 có 3 nhóm OH nên có thể viết là [C6H7O2(OH)3]n hoặc (C6H10O5)n.

Xenlulozơ bị thủy phân thành glucozơ, khi đun nóng trong dung dịch axit loãng: (-C6H10O5-)n + nH2O nC6H12O6. Dưới tác dụng của các enzym thích hợp ở nhiệt độ thường phản ứng thủy phân xenlulozơ cũng xảy ra.

5. Tinh bột và xenlulozơ khác nhau về ứng dụng

Bên cạnh đó tinh bột và xenlulozo còn khác nhau về tính ứng dụng trong thực tế. Cụ thể:

• Ứng dụng của tinh bột: Làm lương thực, thực phẩm. Nguyên liệu sản xuất rượu etylic và glucozơ.
• Ứng dụng của xenlulozo: Sản xuất giấy, đồ gỗ/nội thất/đồ thủ công, sản xuất vải sợi, làm vật liệu xây dựng,...

Vietchem vừa chia sẻ một số điểm khác nhau giữa tinh bột và xenlulozo đến các bạn. Về cơ bản tinh bột và xenlulozơ khác nhau về cấu trúc phân tử, tính ứng dụng cũng như tính chất vật lý, hóa học, tính ứng dụng. Hy vọng bài viết đã mang đến thông tin hữu ích đến các bạn.

6. Mua Tinh bột và Xenlulozơ công nghiệp ở đâu uy tín?

Việc lựa chọn nhà cung cấp hóa chất công nghiệp uy tín là yếu tố then chốt, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp. Giữa rất nhiều lựa chọn trên thị trường, một đơn vị có kinh nghiệm lâu năm, nguồn hàng ổn định và chính sách minh bạch sẽ là đối tác đáng tin cậy.

Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành phân phối hóa chất tại Việt Nam, VIETCHEM tự hào là địa chỉ hàng đầu được hàng ngàn doanh nghiệp trong các lĩnh vực thực phẩm, xây dựng, dệt may, sản xuất giấy tin tưởng lựa chọn.

Khi mua Tinh bột, Xenlulozơ và các dẫn xuất tại VIETCHEM, Quý khách hàng sẽ luôn được đảm bảo:

• Chất lượng sản phẩm vượt trội: Hàng hóa được nhập khẩu trực tiếp từ các nhà sản xuất uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và đầy đủ giấy tờ chứng nhận chất lượng (COA).
• Đa dạng chủng loại: Chúng tôi cung cấp không chỉ Tinh bột, Xenlulozơ gốc mà còn đa dạng các dẫn xuất như Tinh bột biến tính, CMC (Carboxymethyl cellulose), HPMC (Hydroxypropyl Methylcellulose), đáp ứng mọi nhu cầu ứng dụng chuyên biệt.
• Tư vấn kỹ thuật chuyên sâu: Đội ngũ chuyên viên của chúng tôi sẵn sàng tư vấn giải pháp phù hợp nhất với quy trình sản xuất và sản phẩm của bạn, giúp tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả.
• Giá cả cạnh tranh: Là nhà nhập khẩu và phân phối trực tiếp, VIETCHEM luôn mang đến mức giá tốt nhất thị trường cùng nhiều chính sách ưu đãi cho khách hàng thân thiết.
• Giao hàng nhanh chóng, toàn quốc: Hệ thống kho bãi hiện đại và quy trình logistics chuyên nghiệp đảm bảo cung ứng sản phẩm kịp thời, nhanh chóng đến tận nhà máy của Quý khách.

Đừng ngần ngại, hãy liên hệ với VIETCHEM ngay hôm nay!

Để nhận được báo giá tốt nhất và tư vấn kỹ thuật miễn phí về các sản phẩm Tinh bột và Xenlulozơ công nghiệp, Quý khách vui lòng liên hệ với chúng tôi qua:

• ? HOTLINE: 0826 010 010
• ? Email: sales@hoachat.com.vn
• ? Website: https://vietchem.com.vn/

VIETCHEM - Bạn cần chúng tôi có

7. Ứng dụng của Tinh bột và Xenlulozơ trong công nghiệp

Mặc dù chúng có cùng công thức chung, sự khác biệt lớn về cấu trúc đã quyết định những vai trò hoàn toàn khác biệt của tinh bột và xenlulozơ trong thế giới công nghiệp. Từ những sản phẩm quen thuộc hàng ngày đến các vật liệu kỹ thuật cao, cả hai loại polisaccarit này đều là những nguyên liệu không thể thiếu.

Ứng dụng đa dạng của Tinh bột và Tinh bột biến tính

Nhờ đặc tính tạo hồ, kết dính và là nguồn năng lượng dễ chuyển hóa, ứng dụng của tinh bột rất rộng rãi, đặc biệt là các sản phẩm tinh bột biến tính đã qua xử lý để tối ưu hóa chức năng.

• Công nghiệp thực phẩm: Đây là lĩnh vực ứng dụng lớn nhất của tinh bột công nghiệp. Nó được dùng làm phụ gia thực phẩm với vai trò là chất làm đặc (trong súp, nước sốt), chất ổn định (trong sữa chua, kem), chất tạo gel và chất kết dính (trong các sản phẩm thịt, mì ăn liền).
• Sản xuất giấy: Tinh bột được sử dụng trong quá trình sản xuất giấy như một chất độn và chất hồ bề mặt. Việc thêm tinh bột giúp tăng cường độ bền, độ cứng và cải thiện khả năng in ấn cho giấy thành phẩm.
• Ngành dệt may: Trong ngành dệt, dung dịch hồ tinh bột được dùng để hồ sợi, giúp sợi vải trở nên cứng và chắc hơn, thuận lợi cho quá trình dệt. Nó cũng được dùng trong công đoạn hoàn tất để tạo độ cứng mong muốn cho vải.
• Dược phẩm: Tinh bột ngô và khoai tây tinh khiết được dùng làm tá dược trong sản xuất thuốc viên. Nó có vai trò là chất độn để tạo khối lượng, chất kết dính để liên kết các thành phần, và chất rã giúp viên thuốc tan nhanh trong dạ dày.
• Các ngành khác: Tinh bột công nghiệp còn là thành phần chính để sản xuất keo dán (hồ dán), chất kết dính cho ngành xây dựng, và là nguyên liệu thô để lên men sản xuất nhiên liệu sinh học (bio-ethanol).

Ứng dụng mang tính cấu trúc của Xenlulozơ và các dẫn xuất

Với cấu trúc sợi thẳng, bền chắc, ứng dụng của xenlulozơ chủ yếu liên quan đến việc tạo ra các vật liệu có độ bền và cấu trúc vững chãi.

• Sản xuất giấy và bao bì: Đây là ứng dụng quan trọng và quy mô lớn nhất. Bột giấy, có thành phần chính là xenlulozơ, là nguyên liệu cốt lõi để sản xuất mọi thứ từ giấy viết, giấy in, giấy vệ sinh cho đến các loại thùng carton và bao bì.
• Ngành dệt may: Xenlulozơ là nền tảng của ngành dệt. Nó tồn tại dưới dạng sợi tự nhiên như bông và lanh, hoặc được tái chế từ bột gỗ để tạo ra các loại sợi nhân tạo như Viscose, Rayon, và màng Cellophane.
• Vật liệu xây dựng: Các dẫn xuất của xenlulozơ như CMC (Carboxymethyl cellulose) và HPMC (Hydroxypropyl Methylcellulose) là những phụ gia xây dựng quan trọng. Chúng được thêm vào vữa, keo dán gạch, sơn để hoạt động như một chất làm đặc, tăng khả năng giữ nước, chống chảy xệ và cải thiện độ bám dính.
• Thực phẩm và Dược phẩm: Cellulose vi tinh thể (MCC), một dạng xenlulozơ đã qua xử lý, được dùng làm chất ổn định, chất chống vón cục và là nguồn chất xơ trong thực phẩm. Trong dược phẩm, nó là một tá dược dập viên phổ biến.
• Ứng dụng đặc biệt: Xenlulozơ còn là nguyên liệu để sản xuất Nitrocellulose (thuốc súng không khói) và các loại màng lọc kỹ thuật cao.

8. Các câu hỏi thường gặp

Tại sao người không ăn được cỏ? ?

Bời vì người không có enzym cellulase để tiêu hóa xenlulozơ trong cỏ. Ngược lại, động vật ăn cỏ có các vi sinh vật trong ruột giúp chúng phân hủy chất này.

Tinh bột và xenlulozơ có phải đồng phân không?

Câu trả lời là Có. Chúng có cùng công thức chung (C₆H₁₀O₅)n nhưng khác nhau hoàn toàn về cấu trúc 3D, dẫn đến mọi tính chất khác biệt.

Tại sao chỉ tinh bột bắt màu với iot?

Vì tinh bột có cấu trúc xoắn ốc rỗng cho phép các phân tử iot lọt vào và tạo màu xanh tím. Xenlulozơ có dạng sợi thẳng, không có chỗ cho iot.

Ăn xenlulozơ (chất xơ) có tác dụng gì?

Nó là chất xơ không hòa tan, giúp hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột.