Trám xanh - món quà của rừng núi. Để chế biến các món ăn từ trám non ngon đậm vị, bạn lựa chọn những quả trám tươi, căng bóng, có màu xanh nhạt. Trước khi chế biến đập dập quả và ngâm trong nước lạnh khoảng 15 phút cho ra hết nhựa, có thể dùng dao khía tách đôi, bỏ hạt hoặc để cả hạt. Việc sơ chế trước khi nấu như vậy giúp loại bỏ bớt vị chát của quả trám.
Theo kinh nghiệm dân gian, quả trám có rất nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe, không chỉ cung cấp các loại khoáng chất, vitamin mà còn là một vị thuốc với những công dụng như: giảm ho, tiêu đờm, giảm viêm họng, khản tiếng, tốt cho hệ tiêu hóa…
Trám xanh thường có trong bữa ăn của bà con các dân tộc ở Cao Bằng, những món ăn chế biến từ quả trám rất phong phú, mùi vị thơm ngon. Đơn cử như món trám kho thịt rất đơn giản, thịt lợn rửa sạch, cắt thành miếng nhỏ vừa ăn, ướp với gia vị khoảng 5 phút rồi cho trám đã sơ chế vào nấu cùng. Nêm thêm nước mắm, hạt tiêu, một chút nước rồi đậy vung lại om lửa nhỏ 30 - 45 phút là có món thịt kho trám thơm, bùi, hấp dẫn.
Một trong những cách chế biến trám đơn giản mà rất ngon là món trám xanh nấu xương. Trám đem rửa sạch, đập dập hoặc bổ đôi ngang quả để lộ ra phần nhân hạt. Xương lợn rửa sạch, nêm mắm, muối xào qua một lần rồi đổ nước vào đun sôi. Khi nước sôi bỏ quả trám đã chế biến vào nồi, ninh nhỏ lửa đến khi xương và trám chín mềm. Nêm nếm gia vị, thêm chút hành, tắt bếp và thưởng thức món xương hầm trám. Nước xương nấu trám xanh có vị ngọt bùi, đậm đà tự nhiên. Quả trám chín mềm dễ ăn, vị trám hơi chát hòa với nước canh xương rất ngon.
Ngoài món thịt kho trám, trám nấu canh xương, trám xanh còn có thể kho cá, om vịt, thịt rang trám, dầm muối ớt để ăn sống, muối chua…
Vào mùa hè, bữa cơm có thêm món ăn từ quả trám non vị thanh, chua ngọt, mát không chỉ tạo cảm giác ngon miệng mà còn có tác dụng giải nhiệt, kích thích khẩu vị và làm giảm bớt mệt mỏi sau một ngày lao động căng thẳng.
