Trải qua ba năm thực hành lối sống tối giản, không gian sống của tôi đã thay đổi rất nhiều - thoáng đãng, gọn gàng, và nhẹ nhõm hơn. Tuy nhiên, phải thú nhận rằng có một nơi đặc biệt trong nhà mà tôi luôn cảm thấy vẫn chưa thực sự tối giản, đó chính là… chiếc tủ lạnh. Ôi, chiếc tủ lạnh thân yêu! Nơi ngày ngày ta mở ra lấy thực phẩm nấu nướng, tích trữ đồ ăn thừa, nhập vào nguyên liệu mới, rồi … bỏ quên luôn đồ ăn quá hạn. Khi còn độc thân, tôi từng rất chật vật với việc đi chợ vì mua ít thì sợ thiếu mà mua thừa thì ăn đi ăn lại một món lâu cũng chán, dẫn đến việc tủ lạnh lúc nào cũng ngập lên toàn đồ ăn, cái nọ đè lên cái kia đến mức ngày nào mở tủ ra cũng ngao ngán, chả biết ăn gì. Sau khi kết hôn, việc đi chợ cho hai người ăn trở nên dễ dàng hơn, vợ chồng tôi cũng ăn nhà nhiều hơn, và vì thế, các món ăn trong tủ lạnh cũng vơi nhanh hơn hẳn. Tuy nhiên, vì chồng tôi làm nghề nhà hàng, anh ấy rất thích đi siêu thị mua sắm thực phẩm mới (có khi đến 3 lần/ngày!!!) và mỗi ngày lại nấu một món khác nhau - những món mà thường để nấu được đúng theo công thức cần phải một loại nguyên liệu đặc biệt nào đó, có khi phải mua cả một túi, một hộp lớn trong siêu thị chỉ để dùng một chút xíu mà thôi (vì không bán lẻ). Thói quen mua sắm này nhanh chóng khiến cho chiếc tủ lạnh của chúng tôi tiếp tục “ì ạch” chứa những thứ không ăn nhập vào nhau và tình trạng thực phẩm dư thừa tiếp tục tiếp diễn. Là một người theo đuổi lối sống tối giản và thực hành tiết kiệm, tôi cảm thấy khó có thể chấp nhận được việc để đồ ăn đầy ngập trong tủ lạnh mà không sử dụng hết, phí phạm không gian, thức ăn, và thời gian chế biến. Vì thế, tôi và chồng quyết định ngồi xuống trao đổi, tìm tòi, và thử nghiệm các phương pháp khác nhau để giải quyết dứt điểm tình trạng này.
Khoảng nửa năm trở lại đây, chúng tôi cảm thấy mình đã có nhiều bước tiến lớn trong việc “giải tỏa” không gian cho chiếc tủ lạnh và bớt hẳn tình trạng bỏ phí thực phẩm thừa. Sự thay đổi này mang lại rất nhiều lợi ích. Thứ nhất, với không gian tủ lạnh được thông thoáng hơn, việc sắp xếp thực phẩm cũng dễ dàng, có khoa học, và đảm bảo vệ sinh hơn. Thứ hai, một chiếc tủ lạnh sắp xếp gọn gàng, sạch đẹp cũng khiến người dùng muốn mở ra hàng ngày và có hứng thú nấu nướng hơn. Thứ ba, vì số lượng thực phẩm và đồ ăn chế biến trong tủ không còn quá nhiều, ít đồ ăn thừa bị bỏ lại lâu đến mức phải bỏ đi uổng phí như trước. Thứ tư, quá trình tối giản hóa chiếc tủ lạnh khiến chúng tôi học được cách tính toán cẩn thận hơn trước khi mua thực phẩm mới, dẫn đến việc tiết kiệm được rất nhiều tiền!.
Bài viết này ghi lại 10 điểm quan trọng nhất chúng tôi đã làm trong gần sáu tháng qua để tối giản hóa tủ lạnh và tiết kiệm thực phẩm một cách tối đa:
1. Luôn “đi chợ” tại nhà trước khi bước chân ra ngoài mua sắm. Điều này có nghĩa là trước khi bạn ra ngoài đi chợ hay đi siêu thị, hãy xem lại một lượt tủ lạnh và ngăn bếp của mình xem nhà hiện đã có những nguyên liệu gì rồi. Đây là một thói quen rất tốt vì nó tránh cho bạn mua lặp lại những thứ mà mình đã có (những món hay bị quên nhất là hành, tỏi, gừng, gia vị, rau thơm…). Ngoài ra, mỗi lần xem xét lại thực phẩm tích trữ trong nhà cũng là một cơ hội để bạn tối giản bớt những món đã quá cũ, hết hạn, hoặc không còn dùng được nữa.
2. Sáng tạo với những gì đã có. Thường khi có ý tưởng làm một món gì đó, ta nóng lòng chạy ra đường mua đủ các nguyên liệu mới về để làm. Nhưng thực sự, nếu có thể kiên nhẫn đánh giá lại những thực phẩm mình vốn có, ta hoàn toàn có thể sáng tạo ra những món khác nhau hoặc thay thế nguyên liệu mà vẫn đạt được hiệu quả món ăn như mong muốn. (Tựa như việc tối giản hóa quần áo vậy; khi có quá nhiều đồ, ta lại càng cảm thấy “không có gì để mặc” và muốn mua nhiều hơn để chạy theo xu hướng mới. Nhưng khi còn cơ bản một vài món, ta sẽ tự học cách sáng tạo, phối hợp ra nhiều kiểu cách hơn từ những gì mình vốn có). Bởi vậy, hãy cố gắng “dọn dẹp” tủ lạnh, kệ bếp càng triệt để càng tốt trước khi mua thêm đồ mới. Tôi cược rằng bạn sẽ ngạc nhiên về khả năng sáng tạo của mình đấy!
3. Lập kế hoạch ăn uống cho cả tuần (meal plan). Kế hoạch này không cần quá tỉ mỉ, có thể chỉ là gạch đầu dòng những món bạn dự tính gia đình mình sẽ ăn trong tuần, bao gồm: bao nhiêu bữa ăn (ba bữa sáng, trưa, tối hay chỉ có hai bữa trưa và tối thôi?), bao nhiêu người ăn, có bữa nào ai đó không ăn ở nhà không, có bữa nào ta cần ăn lặp lại đồ ăn thừa không, trong tuần cơ bản có những món gì, cần phải đi chợ mua những nguyên liệu gì?… Cách làm này giúp bạn nắm được về cơ bản hoạt động ăn uống của cả tuần, những món nào bạn cần nấu và những nguyên liệu cần chuẩn bị, và trong số những món mình nấu, món nào có thể ăn tiếp vào những bữa sau. Nhờ vậy, bạn đi chợ được chuẩn xác hơn, nấu với số lượng hợp lý hơn, và giảm thiểu tối đa thực phẩm dư thừa trong tủ lạnh.
4. Luôn đi chợ với một danh sách rõ ràng những thứ định mua. Đừng chỉ nhẩm nhẩm trong đầu mà hãy ghi lại danh sách vào tờ giấy hay điện thoại rồi cầm theo ra chợ/siêu thị. Việc làm này không chỉ giúp bạn mua được đầy đủ những thứ mình cần, mà còn giữ cho bạn khỏi việc mua sắm tùy hứng khi bị “hoa mắt” bởi hàng loạt hàng hóa bày bán ngoài chợ. Danh sách này cũng không nhất thiết phải quá cứng nhắc. Nếu bạn thấy một món gì đó tươi ngon, giá rẻ bán ngoài chợ mà không có trong danh sách của mình, bạn hoàn toàn có thể mua bổ sung. Nhưng cố gắng hạn chế chỉ trong vòng 1-2 món nhỏ vượt ngoài danh sách thôi để tránh sa đà vào việc mua sắm dư thừa. Đi chợ với một danh sách cố định cũng sẽ giúp bạn kiểm soát được số lượng tiền tiêu mỗi lần đi chợ, từ đó tính toán được một tháng gia đình chi hết khoảng bao nhiêu cho thực phẩm và chi như vậy đã hợp lý chưa.
5. Cố gắng mua những thực phẩm “đa năng”, có thể chế biến thành nhiều món. Với những loại thực phẩm như thế này, bạn thường mua được với giá thấp hơn (vì mua với số lượng nhiều), không phải đi chợ nhiều lần, mà vẫn có thể làm thành những món khác nhau ăn không bị ngán. Ví dụ, cuối tuần vừa rồi tôi mua được 3 khay gà chặt ở siêu thị (đúng đợt giảm giá mua 1 khay tặng 2 khay), số lượng thịt khoảng được 1 con gà cỡ vừa. Từ số thịt gà đó, kết hợp với một số nguyên liệu cơ bản có sẵn, tôi chế biến ra được những 4 món: phở gà, xôi gà, salad gà xé phay, và súp gà. Còn dư nước hầm xương gà, tôi cho vào hộp để đông đá dùng cho lần sau. Tương tự, cũng có tuần tôi mua được nhiều thịt nạc vai và biến một tảng thịt lớn thành thịt lợn rán, canh chua thịt nạc, thịt lợn xào khoai tây, bánh bao nhân thịt… Mua được những thực phẩm như vậy thì rất tốt vì nó tiết kiệm được chi phí, hạn chế việc phải mua nhiều nguyên liệu chỉ để làm duy nhất một món ăn. Nếu mua số lượng lớn không dùng hết, bạn có thể chia nhỏ thực phẩm để tủ đá dùng trong vòng 1-2 tuần kế tiếp.
6. Mua những thực phẩm đúng mùa, tươi ngon, với giá phải chăng. Nhiều người cho rằng “của rẻ là của ôi” - điều này không hoàn toàn đúng! Nếu bạn học được quy luật của địa điểm bạn hay mua thực phẩm, bạn sẽ biết được khi nào thực phẩm tươi nhất, ngon nhất mà được bán với giá phải chăng nhất. Ví dụ, mua hoa quả đúng mùa thì bao giờ cũng sẽ có giá tốt hơn mua trái mùa. Ở chợ, nếu mua số lượng nhiều những thực phẩm tươi sống, bạn có thể mặc cả giảm giá được đáng kể vì người bán cũng muốn bán nhanh khi hàng còn tươi mới. Ở siêu thị, có những ngày siêu thị nhập nhiều hàng về hoặc nhãn hàng có đợt giảm giá, bạn có thể mua được thực phẩm rất rẻ (ví dụ, mua 1 tặng 1, mua 1 tặng 2, giảm 50%) - nếu bạn có thể chế biến ngay hoặc để thực phẩm vào ngăn đá ngay trong ngày mua thì nó sẽ vẫn hoàn toàn tươi ngon, đảm bảo, Vì vậy, cố gắng chọn 1-2 tiệm thực phẩm hoặc khu chợ có chất lượng ổn định nhất, theo dõi quy luật mua-bán hàng của họ, làm quen với người bán hàng để biết khi nào nên mua món hàng nào với giá tốt nhất, bạn sẽ tiết kiệm được nhiều tiền mà vẫn đảm bảo mua được thực phẩm tươi ngon cho gia đình.
7. Ghi chú lại ngày hết hạn của thực phẩm trên bao bì. Với nhóm thực phẩm thường để lâu hơn trong tủ lạnh như trứng, sữa, nước quả…, việc ghi rõ ngày hết hạn trên bao bì là rất quan trọng để các thành viên trong gia đình chú ý và tích cực sử dụng thực phẩm trong hạn định, tránh lãng phí. Thông thường những sản phẩm này đã có in ngày hết hạn trên bao bì rồi nhưng chữ in thường rất nhỏ, bởi vậy, nên chủ động ghi lại chữ lớn hơn ngay trên nắp hoặc thân bao bì. Cá nhân tôi thường gài một chiếc bút dạ ở cánh cửa tủ lạnh để tiện ghi ngày hết hạn của sản phẩm trước khi cho vào tủ.
