Self-concept: Lời giải cho câu hỏi "Tôi là ai" theo tâm lý học

Cùng tìm hiểu self-concept là gì

Khái niệm về bản thân là một tập hợp những niềm tin về chính mình, được hình thành từ trải nghiệm thời thơ ấu và đánh giá từ người khác (theo Simply Psychology). Nó là một bức tranh tinh thần về con người bạn, cho thấy nhận thức cá nhân của bạn về hành vi, khả năng và đặc điểm của mình.

Nhà tâm lý học Carl Rogers tin rằng self-concept gồm 3 khía cạnh:

• Hình ảnh của bản thân (self-image): cách bạn nhìn chính mình qua vẻ bề ngoài, tính cách bên trong, vai trò xã hội và cảm nhận hiện sinh. Hình ảnh này không hẳn trùng với thực tế.
• Lòng tự tôn (self-esteem) hoặc giá trị của bản thân (self-worth): mức độ bạn coi trọng bản thân, thường chịu tác động bởi cách chúng ta so sánh bản thân với người khác và cách người khác phản ứng với chúng ta.
• Bản thân lý tưởng (ideal self): hình mẫu mà chúng ta luôn hướng tới.

Trong những phút giây bạn bế tắc và thấy mình thất bại, bạn đang so sánh mình với ai khác thành công, hạnh phúc hoặc hoàn hảo hơn. Thật ra lúc ấy bạn đang thất vọng với những gì muốn mình có mà vẫn chưa được. Nghĩa là, bạn khủng hoảng bởi khoảng cách giữa hình ảnh hiện tại của mình và hình mẫu mình tự đặt ra.

Khi khái niệm về bản thân không khớp với thực tế, nó tạo ra tính bất tương đẳng (incongruence). Theo Rogers, tính chất này có thể bắt nguồn rất sớm từ thời thơ ấu, khi bố mẹ hoặc người nuôi dưỡng yêu thương con cái một cách có điều kiện - chỉ khi đứa trẻ đạt kỳ vọng từ bố mẹ. Điều này khiến đứa trẻ thường phủ định chính mình và gò ép theo một hình mẫu khác.