Tai biến mạch máu não (hay còn gọi là đột qụy) là các thiếu sót thần kinh với các triệu chứng khu trú hơn là lan toả xảy ra đột ngột do mạch máu não bị vỡ hoặc tắc mà không do chấn thương sọ não.
Theo Tổ chức Đột quỵ Hoa Kỳ năm 2019, số lượng bệnh nhân đột quỵ ở những người trẻ đã tăng hơn 44% trong 10 năm gần đây, và khoảng 15% bệnh nhân đột quỵ mỗi năm có độ tuổi từ 18 đến 50. Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi đang có xu hướng tăng lên, trung bình khoảng 2% mỗi năm, trong đó số lượng nam giới cao gấp 4 lần nữ giới.
Nguyên nhân gây đột quỵ ở người trẻ
Có nhiều nguyên nhân gây ra đột quỵ ở người trẻ, bao gồm:
Bệnh lý dị dạng mạch máu não
Dị dạng mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên đột quỵ xuất huyết não ở những người trẻ tuổi. Sự phát triển bất thường của mạch máu não có thể gây nên những túi phình, dị dạng động tĩnh mạch não, rò động tĩnh mạch,... Hoặc mạch máu có thể bị bóc tách gây hẹp, tắc mạch - nhồi máu não.
Hiện nay, chưa có biện pháp nào hiệu quả để dự phòng dị dạng mạch máu não. Thông qua chụp cắt lớp vi tính mạch máu não hoặc chụp cộng hưởng từ mạch máu não, những bất thường này có thể được phát hiện sớm.
Thuốc lá
Nguyên nhân đột quỵ ở người trẻ tuổi phổ biến thứ hai là do hút thuốc lá. Khoảng 50% số bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi có hút thuốc lá.
Thuốc lá có chứa khoảng 7000 chất độc hóa học như carbon monoxide, formaldehyde, arsenic và cyanide. Những chất độc này được vận chuyển vào máu sau khi hấp thu vào phổi làm thay đổi và phá hủy các tế bào trong cơ thể. Những thay đổi của các chất hóa học này làm tăng nguy cơ xơ vữa, tổn thương mạch máu não.
Rối loạn chuyển hóa mỡ máu
Rối loạn chuyển hóa mỡ máu có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch dẫn đến tắc nghẽn mạch máu và gây ra tai biến mạch máu não.
Có khoảng từ 50-60% bệnh nhân nhồi máu não trẻ tuổi có rối loạn chuyển hóa mỡ máu, trong đó thường gặp ở nam giới hơn là nữ giới.
Người trẻ tuổi do thói quen ăn uống có hại cho sức khỏe như: ăn thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn,… sẽ đối diện với các bệnh lý mạch máu lớn và nhỏ sớm hơn (bệnh lý đột quỵ, tim mạch…).
Tình trạng thừa cân, béo phì và lười vận động
Thừa cân và béo phì (chỉ số khối cơ thể BMI >30) là nguyên nhân phổ biến gây đột quỵ ở người trẻ. Chế độ ăn ít lành mạnh hơn, thói quen lười hoạt động, ít tham gia các hoạt động thể dục, thể thao, dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì.
Uống nhiều rượu bia
Uống nhiều rượu bia, đặc biệt là rượu nặng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu não. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2018, mức tiêu thụ rượu bia của người Việt Nam ở mức cao so với các quốc gia khác trong khu vực. Ước tính, trung bình mỗi người Việt trên 15 tuổi tiêu thụ 8,3 lít cồn nguyên chất trong một năm, nhiều hơn người Trung Quốc và gấp 4 lần người Singapore.
Dấu hiệu đột quỵ ở người trẻ
Các dấu hiệu đột quỵ ở người trẻ thường giống như ở người lớn, bao gồm:
- Tê hoặc yếu ở mặt, cánh tay, hoặc chân, thường ở một bên cơ thể.
- Khó nói hoặc khó hiểu lời nói của người khác.
- Chóng mặt hoặc mất thăng bằng.
- Đau đầu dữ dội, đột ngột.
- Rối loạn thị giác, chẳng hạn như nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
- Khó nuốt.
- Co giật.
- Buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Rối loạn ý thức và hôn mê.
Nếu bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng này, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi cấp cứu 115.
Phòng ngừa đột quỵ ở người trẻ
Một số cách để giúp ngăn ngừa đột quỵ ở người trẻ như:
- Kiểm soát huyết áp, cholesterol và đường huyết ở mức ổn định.
- Hạn chế các chất kích thích như thuốc lá, thuốc lào, bia, rượu,…
- Kiểm soát cân nặng, tránh tình trạng thừa cân béo phì.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Thực hiện lối sống ăn uống lành mạnh. Hạn chế ăn nhiều muối, thức ăn nhanh, thức ăn nhiều dầu mỡ,...
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị các bệnh có thể làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não.
Trên đây là những thông tin về bệnh đột quỵ ở người trẻ hiện nay. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp giúp bạn đọc biết cách phòng ngừa và nhận biết sớm các dấu hiệu của căn bệnh này.
