Bộ tam sên là lễ vật quan trọng trong một số mâm cúng như: mâm cúng thần tài - thổ địa, mâm cúng khai trương, mâm cúng động thổ… Đây là một nét văn hóa tâm linh đặc trưng của người dân Việt Nam, đặc biệt là những người dân ở khu vực Nam bộ. Bài viết này Đồ Cúng Việt sẽ hướng dẫn bạn chuẩn bị bộ tam sên gồm những gì, ý nghĩa của từng món lễ vật và hình ảnh bộ tam sên chi tiết trong các mâm cúng.
Bộ tam sên là gì?
Bộ tam sên hay còn gọi là bộ tam sinh, là sự kết hợp đầy đủ của bộ ba lễ vật có trong tam giới để tượng trưng cho trời, đất và nước (Thiên, Thổ và Thủy). Theo Lăng Nghiêm kinh của Đức Phật thì bộ tam sên là sự kết hợp của noãn sinh, thai sinh và thấp sinh. Noãn sinh là loài sinh nở bằng cách đẻ trứng. Thai sinh là những loài sinh nở bằng bào thai. Thấp sinh là loài sinh ra ở nơi ẩm ướt như tôm, côn trùng…
Người dân thường cúng bộ tam sên để tạ ơn các vị thần linh và cầu may mắn, bình anh và sức khỏe trong cuộc sống và trong những công việc làm ăn.
Bộ tam sên gồm những gì
Bộ tam sên đơn giản và đầy đủ 3 yếu tố bao gồm: 1 miếng thịt heo ba chỉ luộc (Thổ), 1 quả trứng gà hoặc 1 quả trứng vịt (Thiên), 3 con tôm (Thủy). Đây được xem là bộ tam sên cơ bản và phổ biến khi mọi người chuẩn bị mâm cúng. Tuy chúng ta thấy đây là những lễ vật đơn giản nhưng đối với người Việt xưa đây là những thức ăn rất ngon và quý giá.
Thịt ba chỉ là phần thịt ngon nhất của một con heo. Trứng gà, trứng vịt là thức ăn có nhiều chất dinh dưỡng. Tôm là loại hải sản ngon và đắt đỏ, ngày xưa nếu không ở miền biển thì rất ít khi được ăn tôm. Nói chung, tổ tiên ta ngày rất khó khăn, thực phẩm không đủ ăn, món ăn hằng ngày chỉ là các loại rau dại và ít khi có thịt, tôm, trứng để ăn. Do đó, những món ăn này là những thứ thiêng liêng với thần linh và tổ tiên người Việt.
Ngoài ra, tùy theo điều kiện kinh tế gia đình mà bộ tam sên còn có thêm rất nhiều kiểu khác nhau. Do bộ tam sên thường sẽ đặt trong một chiếc dĩa, nên chúng ta cứ chuẩn bị lễ vật phù hợp, đại diện cho tam giới để sắp hài hòa là được. Dưới đây là một số tùy chọn cho bộ tam sên:
- Thiên (Trời): 1, 3 hoặc 5 quả trứng gà, trứng vịt…
- Thổ (Đất): 1 miếng thịt heo luộc hoặc heo quay to nhỏ tùy ý…
- Thủy (Nước): 3 hoặc 5 con tôm, tôm hùm, cua, cá lóc nướng…
- Khác: Có thể trang trí thêm một số đồ lễ khác như hoa, rau, xôi, bánh bao… Nếu làm một mâm tam sên to thì có thể bày lên mẹt hoặc đĩa lớn để có nhiều không gian bày trí hơn.
Lưu ý, theo quan niệm phong thủy của người Việt Nam, số lượng từng lễ vật trong bộ tam sên thường là số lẻ 1, 3, 5 để đại diện cho số Dương, các số chẵn bị coi là số âm.
Ý nghĩa của bộ tam sên
Bộ tam sên có ý nghĩa rất lớn trong văn hóa thờ cúng của người Việt. Đặc biệt trong các lễ cúng khai trương, động thổ, cúng vía thần tài… Với ba lễ vật đại diện cho Trời, Đất và Nước thể hiện sự cân bằng giữa tam giới và các yếu tố tự nhiên trong vũ trụ, cân bằng Âm - Dương và Ngũ hành (Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ). Thể hiện được sự toàn diện, đầy đủ trong đời sống để cuộc sống trở nên sung túc và bình an.
Bộ Tam sễ có ý nghĩa thể hiện lòng thành kính với thần linh và ông bà tổ tiên, nhờ về cội nguồn. Đồng thời cầu mong được che chở và ban tài lộc, may mắn và thịnh vượng trong cuộc sống và công việc làm ăn.
Hình ảnh bộ tam sên
Để hiểu rõ hơn về bộ tam sên trong các mâm cúng, chúng tôi sẽ đưa ra những hình ảnh bộ tam sên cụ thể trong các loại mâm cúng:
Bộ tam sên cúng khai trương
Mâm cúng khai trương là một trong lễ vật quan trọng trong lễ cúng khai trương, thể hiện sự thành tâm của gia chủ với tổ tiên và thần linh. Cúng khai trương để cầu mong may mắn và tài lộc trong công việc kinh doanh của công ty và cửa hàng. Dưới đây là hình ảnh bộ tam sên trong mâm cúng khai trương thực tế:
Ngoài bộ tam sên thì trong mâm cúng khai trương còn có thêm những lễ vật sau:
- Bộ Tam Sên
- Mâm ngũ quả cúng khai trương
- Hoa cúng khai trương
- Nhang, đèn cầy (nến)
- Gạo, muối
- Rượu bia, nước
- Giấy Cúng Khai Trương
- Bánh kẹo
- Trầu têm cánh phượng
- Xôi, chè
- Cháo trắng
- Gà luộc chéo cánh, heo quay
- Bánh bao
Bộ tam sên cúng vía thần tài, cúng mùng 10
Thần tài là vị thần may mắn và tài lộc. Chuẩn bị mâm cúng thần tài thể hiện lòng thành tâm với các vị thần linh và cầu mong được ban phát tài lộc và sự thịnh vượng trong cuộc sống và công việc làm ăn. Dưới đây là bộ tam sên trong mâm cúng vía thần tài và mâm cúng thần tài mùng 10:
Ngoài bộ tam sên cúng thần tài thì trong mâm cúng thần tài cần có thêm những lễ vật như sau:
- Bộ Tam Sên.
- Mâm ngũ quả
- Bình hoa cúng thần tài
- Túi thần tài.
- Nhang, nến
- Trà, rượu, nước
- Bánh kẹo.
- Heo quay miếng hoặc nguyên con.
- Gạo, muối
- Xôi, chè
- 1 con cá lóc nướng (Nếu ở miền Nam).
- Bộ giấy cúng tiền vàng Thần Tài.
Bộ tam sên cúng động thổ đất đai, xây nhà, xây công trình
Theo quan niệm dân gian “đất có thổ công, sông có hà bá”, do đó khi muốn đào đất để xây dựng người Việt thường làm lễ cúng động thổ để xin phép thổ công. Chuẩn bị mâm cúng động thổ thể hiện lòng thành tâm với thần Đất và các vong linh cư ngụ ở vùng đất đó để xin phép được động thổ và cầu mong được phù hộ để công việc xây dựng được thuận lợi. Dưới đây là hình ảnh bộ tam sên trong mâm cúng động thổ xây nhà và xây dựng công trình:
Ngoài bộ tam sên thì mâm cúng động thổ còn có thêm những lễ vật sau:
- Trái Cây ngũ quả
- Hoa cúng
- Nhang Rồng Phụng
- Đèn Cầy
- Gạo, muối
- Rượu bia, Nước
- Bộ giấy cúng động thổ
- Bánh Kẹo
- Trầu Cau
- Chè đậu trắng
- Xôi gấc đậu xanh
- Cháo Trắng
- Gà Luộc, Heo quay
- Bánh bao
- Bộ Tam Sên
Giải đáp thắc mắc về Bộ Tam Sên
Sau đây, chúng tôi sẽ giải đáp một số thắc mắc về bộ tam sên:
Bộ tam sên cúng trứng gà hay trứng vịt?
Trả lời: Không có quy định nào về việc sử dụng trứng gà hay trứng vịt, do đó chúng ta có thể sử dụng một trong hai loại trứng này.
Bộ tam sên gồm mấy quả trứng?
Trả lời: Chúng ta có thể sử dụng 1 hoặc 3 hoặc quả trứng để tượng trưng cho Thiên.
Trứng cúng tam sên có bóc vỏ không?
Trả lời: Trứng cúng tam sên sẽ để nguyên vỏ không bóc ra.
Cúng tam sên xong có ăn được không?
Trả lời: Đồ cúng tam sên xong có thể ăn được. Nhưng nếu không ăn hết thì cất tủ lạnh và bữa sau ăn tiếp, không được bỏ đi hoặc mang đi cho nhà khác ăn.
